روابط نیرومند تاریخی که میان ترکیه و لبنان در گذشته برقرار بود، پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، از میان رفت. ترکیه بعد از آن، روابطش با لبنان را بر مبنای جغرافیای سیاسی و رقابت‌های منطقه‌ای استوار کرد، به‌ویژه بر مبنای رقابت میان عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران برای نفوذ در خاورمیانه. از این رو، حتی کمک‌های بشردوستانه و پشتیبانی سیاسی که آنکارا به لبنان پیشکش می‌کند اکثر انگیزه طایفه‌ای دارد، چون بسیاری از آن‌ها را به مناطقی با اکثریت اهل سنت تخصیص می‌دهد، تا نفوذ خود را در نظام طایفه‌ای لبنان افزایش دهد.

طرابلس فقیرترین شهر در لبنان و بر اساس برخی گزارش‌ها، فقیرترین شهر در کل منطقه مدیترانه به حساب می‌‌آید. یکی از عوامل فقر در این شهر بی‌توجهی دولت مرکزی به وضعیت معیشتی آن است. پرچم ترکیه و عکس‌های اردوغان در جاهای مختلف شهر طرابلس به چشم می‌خورد؛ چون بسیاری از مردم این شهر این رهبر ترک را مدافع نیرومند خود می‌دانند.

ناظران بر این باورند که آنکارا از طریق سازمان‌های محلی غیردولتی برای گروه‌های طرفدار خود در طرابلس سلاح می‌فرستد. اگر این خبر راست باشد، معنای ساده‌اش این است که آنکارا در کشمکش طایفه‌ای در لبنان و در بدبختی مردم آن نیز نقش ایفا می‌کند.

تلاش ترکیه برای افزایش نفوذش در لبنان پدیده تازه‌ای نیست، بلکه به چندین دهه پیش بر می‌گردد. در سال ۲۰۰۶، آنکارا سازمان همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) را که در کشورهای مختلف جهان فعالیت دارد، به لبنان فرستاد تا با استفاده از آن، سیطره و نفوذ خود را در این کشور گسترش دهد. همچنین، دولت ترکیه با همین نیت، با ترک‌تبارهای ساکن لبنان و سیاستمداران نزدیک به سعد حریری روابط بسیار نزدیکی برقرار کرده است.

پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه، دولت ترکیه دایره نفوذ خود را در لبنان بیش از پیش گسترش داد. رجب طیب اردوغان بر مبنای برنامه‌ها و آرمان‌های نوعثمانی، فعالیت‌های دولت ترکیه در لبنان را شدت بخشید. او بر این باور است که سرزمین‌ لبنان در گذشته تابع امپراتوری عثمانی بوده و باید این پدیده تاریخی به واقعیت کنونی مبدل شود.

برای اثبات این مدعا، مثال‌های زیادی می‌توان ذکر کرد، از جمله زمانی که میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان، در سخنرانی‌اش به مناسبت صدمین سالگرد تشکیل لبنان، به چگونگی استقلال لبنان از امپراتوری عثمانی پرداخت و اشاره کرد که عثمانی‌ها مسبب کشته شدن هزاران لبنانی بوده‌اند. آنکارا متحدانش در لبنان را واداشت تا در واکنش به سخنان عون، دست به اعتراض بزنند که مداخله آشکار در امور لبنان تلقی می‌شود.

گذشته از عوامل ژئوپلیتیک که به آن اشاره کردیم، ترکیه بر اساس عامل جغرافیای اقتصادی نیز در پی گسترش نفوذ خود در لبنان است. ترکیه همواره تلاش می‌‌کند تا لبنان را به بازار فروش و مصرف تولیدات صادراتی خود تبدیل کند و دامنه نفوذش در این کشور را روزبه‌روز گسترش دهد.

افزون بر آن، از آن‌جا که دولت ترکیه بر مبنای تئوری نوعثمانی درصدد افزایش نفوذ در غرب آسیا است، بنابراین، گسترش نفوذ در لبنان هم جزو برنامه گسست‌ناپذیر سیاست توسعه‌جویانه آنکارا به شمار می‌رود. از سوی دیگر، چون تلاش‌های ترکیه در سوریه به شکست انجامیده، آنکارا برای جبران این شکست، می‌کوشد حضور خود را در لبنان افزایش دهد. آنکارا در این راستا و در چارچوب سیاست‌های نوعثمانی توجه ویژه به ترک‌تباران ساکن در لبنان دارد، چنانچه تاکنون به ۵۰ هزار نفر از آن‌ها شهروندی ترکیه داده است، چنان‌که به تعدادی زیادی از ترک‌تباران سوریه نیز همین امتیاز را داده است.

علاوه بر آن‌چه ذکر کردیم، آنکارا برای رقابت با ریاض و ابوظبی بر سر رهبری جهان اهل سنت، فعالیت‌های زیادی برای نفوذ در میان سنی‌مذهبان شمال لبنان انجام می‌دهد. تقدیم بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان در این منطقه از سوی سازمان همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا)، بخشی از این فعالیت‌ها است؛ تا کنون ده هزار دانشجو در شمال لبنان از این بورسیه‌ها بهره‌مند شده‌اند.

از دیگر سو، کمک‌هایی که آنکارا در اختیار سازمان «اخوان‌المسلمین» در لبنان قرار می‌دهد، راه دیگری است برای گسترش نفوذ ترکیه در لبنان. البته گفتنی است که دولت ترکیه به‌خاطر پیروی از ایدئولوژی اخوان‌المسلمین، به اعضای این سازمان در کشورهای مختلف مانند مصر و فلسطین کمک می‌کند که کمک آن به طرفداران اخوان در لبنان نیز در همین چارچوب صورت می‌گیرد. آنکارا با اتخاذ این سیاست می‌تواند در سال‌های آینده شماری از سازمان‌های پیرو ایدئولوژی اخوان‌المسلمین را که در معادلات منطقه‌ای تأثیرگذارند، به خود جذب کند.

البته لبنان در صحنه بین‌المللی به شرکایی نیاز دارد که آماده کمک و همکاری به همه اقشار و گروه‌ها لبنانی در اوقات سختی باشند، نه اینکه در میان فرقه‌ها و طایفه‌های لبنانی تبعیض قائل شوند. اگر ترکیه می‌خواهد شریک و متحد حقیقی مردم لبنان باشد، باید کمک‌های خود را بدون تبعیض برای نیازمندان این کشور ارائه کند و در آن عامل جغرافیای سیاسی و یا عوامل دیگری را در نظر نگیرد.